काठमाण्डु-२५ वर्ष अघि काठमाडौंबाट भारतीय यात्रुवाहक विमान अपहरणको विषयामा बनेको एक वेव शृङ्खला विवादमा परेको छ ।

शृङ्खलाका केही पात्रहरूको चित्रणलाई लिएर भारतमा विवाद निम्त्याएको छ ।

२०५६, पुस ९ गते अर्थात् १९९९ डिसेम्बर २४)मा काठमाडौंबाट भारतको नयाँ दिल्लीका लागि उडेको इन्डियन एयरलाइन्सको ‘आईसी–८१४’ यात्रुवाहक विमान अपहरणमा परेको थियो ।

उक्त विमान भारतीय हवाई क्षेत्रमा प्रवेश गरेसँगै विमानलाई पाँच जना अपहरणकारीले नियन्त्रणमा लिएका थिए ।

अपहरणकारीहरूले विमानलाई भारतको अमृतसर, पाकिस्तानको लाहोर, संयुक्त अरब इमिरेट्स (यूएई) को दुबई हुँदै अफगानिस्तानको कान्दाहार पु¥याइएको थियो । विमान भारत प्रशासित कश्मीरमा सक्रिय रहेको उग्रवादी समूह हर्कत–उल–मुजाहिद्दिनले गरेको थियो ।

अपहरणपछि भारतका तत्कालीन विदेशमन्त्री जसवन्त सिंह कान्दाहार पुगेर अपहरणकारीको मागबमोजिम भारतीय जेलमा रहेका तीन बन्दीलाई बुझाएर ८ दिनपछि जहाजका यात्रुहरूलाई मुक्त गराएका थिए । जहाजमा रहेका १७९ यात्रुमध्ये एक जना भने अपहरणकारीको आक्रमणमा मारिएका थिए ।

अपहरणकारीसँगको सम्झौतापछि भारतीय जेलमा रहेका मौलाना मसूद अजहर, अहमद ओमार सइद सेख र मुस्हतक अहमद जर्गारलाई छाडिएको थियो । तीमध्ये एकजना मसूद अजहरले पछि जिहादी संगठन जैश–ए–मोहम्मद स्थापना गरेका थिए । उक्त संगठनले भारतका विभिन्न सहरमा शृंखलाबद्ध आक्रमणहरू गराएको बताइन्छ ।

२५ वर्षअघिको विमान अपहरण र त्यसपछिका घटनाक्रमका विषयमा विभिन्न फिल्महरू बनिसकेका छन् । तीमध्ये केही फिल्म सफल भए भने कतिपय विवादमा परेका छन् ।

यही विषयमा हालै सार्वजनिक क्राइम थ्रिलर सिरिज ‘आईसी ८१४–द कान्दाहार हाइज्याक’ भने वेव शृङ्खला विवादमा परेको छ ।

नेटफ्लिक्समा गत अगस्ट २९ मा यो वेव शृङ्खला सार्वजनिक भएको हो । अनुभव सिन्हाले निर्देशन गरेको यो वेव शृङ्खलाको कथावस्तु काठमाडौंबाट दिल्लीका लागि उडेको इन्डियन एयरलाइन्सको ‘आईसी–८१४’ यात्रुवाहक विमान अपहरणमा केन्द्रित छ ।

वेव शृङ्खला विवादमा आएपछि भारतको सङ्घीय सरकारले वेब शृङ्खलाको निर्माता नेटफ्लिक्ससँग सोधपुछ गरेको छ भने नेटफ्लिक्सले शृङ्खलाको सुरुमा देखाउने सूचनामा परिमार्जन गरेको छ ।

कुल छवटा सानासाना भाग भएका यो शृङ्खला अपहरित विमानका क्याप्टेन देवी शरणको पुस्तक ‘फ्लाइट इनटू फिअर ः द क्याप्टन्स् स्टोरी’मा आधारित छ । उक्त पुस्तक पत्रकार श्रीञ्जय चौधरीसँगको सहलेखनमा प्रकाशित भएको छ ।

वेव शृङ्खलाको सुरुवात अपहरणकारीले काठमाडौंको त्रिभुवन अन्तर्राष्ट्रिय विमानस्थलमा उडान भर्दै गर्दाबाट हुन्छ ।

यो शृङ्खला अपहरणकारी, चालक दल र यात्रुहरूबीचको अन्तरक्रियामा केन्द्रित छ । केही सामाजिक सञ्जाल प्रयोगकर्ताहरूले अपहरणकारीहरूले एक अर्कालाई भोला र शङ्कर जस्ता सामान्य हिन्दू नामले पुकारेको चित्रण गरेकोमा फिल्म निर्माताहरूको आलोचना गरेपछि विवाद सुरु भएको हो । जबकि उनीहरूको नाम इब्राहिम अतहर, शाहिद अख्तर सैयद, सन्नी अहमद काजी, मिस्त्री जहुर इब्राहिम र शाकिर थियो । ती सबै पाकिस्तानी नागरिक थिए ।

भाजपा नेता अमित मालवीयले सामाजिक सञ्जाल एक्समा एक पोस्टमा भनेका छन् कि शृङ्खलामा अपहरणकारीहरूको गैर–मुस्लिम उपनाम प्रयोग गरेर फिल्म निर्माताहरूले यो सुनिश्चित गरेका थिए कि मानिसहरूले हिन्दूहरूले आईसी–८१४ अपहरण गरे भन्ने सोच्नेछन् ।

सन् २००० मा भारतको गृह मन्त्रालयले जारी गरेको एक वक्तव्यमा अपहरणकारीहरूले विमानभित्र र बाहिर कुराकानी गर्न उपनाम जस्ता नामहरू प्रयोग गरेको जनाएको थियो ।

अपहरित विमानमा यात्रा गरेका कोल्लाटु रविकुमारले सन् २००० मा ‘रेडिफ’ न्युज पोर्टलमा प्रकाशित गरेको लेखमा पनि ती अपहरणकारीहरूले आफूहरूलाई छद्म नामबाट चिनाएको उल्लेख गरेका थिए ।

विवादपछि नेटफ्लिक्सले एक विज्ञप्ति जारी गर्दै एपिसोड सुरु हुनुअघि स्क्रिनमा देखिने डिस्क्लेमर अद्यावधिक गरेको जनाएको छ । गत जनवरीमा पनि नेटफ्लिक्सले तमिल भाषाको फिल्म अन्नपूरणी हटाएको थियो । जसमा कट्टरपन्थी हिन्दू संगठनका सदस्यहरूले धेरै दृश्यहरूमा आपत्ति जनाएका थिए ।

सन् २०२१ मा एमजन प्राइम नामक अर्को स्ट्रीमिङ सेवामा प्रसारित ताण्डव कार्यक्रमले हिन्दू देवताहरूको खिल्ली उडाएको आरोप लागेपछि त्यसका कलाकार र कर्मचारीले क्षमायाचना गरेका थिए ।