काठमाण्डु-१८ वर्षको लामो अन्तरालपछि नेपाल र चीनबीच सीमा वार्ता हुने भएको छ । नेपाल–चीन परराष्ट्र सचिवस्तरीय वार्ता बेइजिङमा जुन २५ मा हुँदैछ ।

परराष्ट्र मन्त्रालयका अधिकारीहरूका अनुसार नापी विभागका महानिर्देशकको नेतृत्वमा अर्को हप्ता संयुक्त विज्ञ समूहको बैठक बस्ने छ । यो बैठक जुन १९ र २० मा बेइजिङमा हुनेछ ।

संयुक्त विज्ञ समूहको पछिल्लो बैठक सन् २००६ मा काठमाडौंमा भएको थियो । यसले नेपाल–चीन सीमाको संयुक्त निरीक्षण, विवाद समाधान र दुई पक्षले हस्ताक्षर गर्ने चौथो प्रोटोकललाई अन्तिम रूप दिने व्यवस्था गरेको छ । सन् १९८८ मा तेस्रो नेपाल–चीन सीमा सम्झौतामा हस्ताक्षर भएको थियो ।

परराष्ट्र मन्त्रालय र भूमि व्यवस्था, सहकारी तथा गरिबी निवारण मन्त्रालयका विभिन्न अधिकारीहरूका अनुसार बैठकमा नेपाल–चीन सीमाको अवस्थाबारे छलफल हुने अपेक्षा गरिएको छ । संयुक्त सीमा निरीक्षण सुरु गर्ने मिति, नेपाल–चीन सीमा विवाद र सीमा व्यवस्थापन प्रणालीमा हस्ताक्षर पनि हुनेछ । सीमा व्यवस्थापन प्रणालीको प्रारम्भिक सम्झौता २०१९ मा चिनियाँ राष्ट्रपति सी जिनपिङको नेपाल भ्रमणका क्रममा भएको थियो ।

सीमा व्यवस्थापन प्रणालीमा हस्ताक्षर हुन नसकेको भए पनि यसमा नेपाल र चीनबीचको सीमासम्बन्धी संयुक्त आयोग र नेतृत्वमा सीमासम्बन्धी प्रतिनिधिसहितको समिति गठन गरी दुईवटा प्यानल बनाउने परिकल्पना गरिएको छ ।

नेपाल र चीनले सन् १९६१ मा पहिलो पटक सीमा वार्ता गरेका थिए भने सन् १९६३ मा सीमा सम्झौतामा हस्ताक्षर भएको थियो ।

यस्तै, सन् १९६३ को संयुक्त सीमासम्बन्धी प्रोटोकलले सीमा विवाद समाधान गर्न तीन फरक संयन्त्र गठन गर्ने व्यवस्था गरेको छ । सन् १९६३ जनवरी २० मा दुई देशबीच हस्ताक्षर भएको नेपाल–चीन सीमा सम्झौतामा संयन्त्रलाई समावेश गरिएको थियो । पछि नेपाल र चीनले सन् १९७९ र १९८८ मा सीमा सम्झौता नवीकरण गरे ।