काठमाण्डु– नेपालमा टेस्ला गाडीको अवैध आयात भएको पाइएको छ । हालसालै नेपालस्थित एट्ले इन्टरनेशनल (ARETE International ) ले चार थान गाडीको अवैध आयात गरेको भेटिएको छ । आयातकर्ताले गाडीको न्यून बिजकीकरण गरेर भन्सार जांचपास गराएको स्रोतको दावी छ ।

यसअघि अर्थमन्त्री युवराज खतिवडा हुंदा ३० प्रतिशत जरिवाना तिरेर भन्सारमा महिनौं थन्किएका केही थान गाडीका लागी जांचपास गरिदिने व्यवस्था गरिएको थियो । तर,त्यसैलाई टेकेर खतिवडाले गरेको निर्णयको केही व्यवसायीहरुले दुरुपयोग गरेको भेटिएको छ । उनले निश्चित एउटा स्वार्थ समुहलाई फाईदा पुर्याउन उक्त निर्णय गरेको भन्दै त्यतिबेला सरकारको आलोचना समेत भएको थियो ।

यसअघि पनि नेपालस्थित श्रीमा डिस्ट्रिब्यूटरले साउथ चाइना एक्जिम प्रालि हङकङमार्फत २०७६ पुसमा टेस्ला एक्स मोडलको २ थान गाडी आयात गरेको थियो । तर, उसकाविरुद्ध सर्वोच्च अदालतमा मुद्दा परेको थियो । मुद्दामा टेस्लाले जितेपनि भन्सार विभाग महान्यायाधिवक्तमार्फत पुनरावलोकनका लागी मुद्दामा गएको छ । यसको फैसला अझै आइसकेको छैन ।

तत्कालिन अर्थमन्त्री खटिवडाले भन्सारमा थन्किएका गाडीको अवरोध हटाउने उद्देश्यले ३० प्रतिशत जरिवाना लिएर छुटाउने भएपनि व्ययवसायीले त्यसको दुरुपयोग गर्दै आएका छन् ।

टेस्लाले अहिले त्यही निर्णयको गलत फाईदा उठाउंदै गाडीको आयत गरिरहेको भेटिएको छ ।

टेस्लाको गलत धन्दा
आर्थिक ऐन २०७६ १२ क को सवारी साधनको पैठारी सम्बन्धी विशेष ब्यवस्थाअनुसार निर्माता कम्पनी वा निजको आधिकारी बिक्रेताबाट खरिद गरिएको नयां सवारी वा ढुवानीका साधनहरु नेपालस्थित आधिकारीक बिक्रेताहरुले मात्र पैठारी गर्न पाउने व्यवस्था छ । तर, टेस्ला गाडीको पैठारीमा यसको उल्लंघन भएको पाइएको छ ।

भन्सार विभाग महान्यायाधिवक्ता कार्यालयमार्फत पुनरावलोकनका लागी गएपनि अदालती प्रक्रियामार्फत श्रीमा डिस्ट्रिब्यूटरले गाडी जांचपास र सवारी दर्ता प्रक्रिया पुरा गर्न सफल भएको थियो ।

एट्ले इन्टरनेशनले २०७७ को आर्थिक अध्यादेशको व्यवस्थाको दुरुपायोग गरेर गाडीहरु आयात गरेको देखिन्छ । उसले ४ थान टेस्ला मोडेल ३ आरडब्लु डी गाडीहरु २० अप्रिलमा आर्थिक ऐनअनुसार ३० प्रतिशत जरिवाना बुझाइ भन्सार जांचपास गरेको भेटिएको छ ।

त्यतिमात्र होईन आयातकर्ताले उक्त गाडीहरुको आयातमा आयातकर्ताले न्युन बिजिकरणका साथै गाडीको झुटो विवरण पेश गरेको समेत भेटिएको छ ।

उक्त गाडीको मुल्यांकन ३५ हजार ८ सय डलर घोषित गरेकोमा सो मुल्य अन्तराष्ट्रिय बजारमा भएको मुल्यभन्दा निकै नै कम हो । आयाताकर्ता उक्त कम्पनीले गाडीको मोटर पावर क्षमता २११ किलोवाट हुनुपर्नेमा १४७ किलोवाट मात्र खुलाएर २९ लाख भन्दा बढी राजस्व छलि समेत गरिएको पाइएको छ ।

२०७७ को बजेट संसोधनपश्चात विद्युतीय मोटरमा लाग्ने ‘एक्साइज ड्युटी’ को आकार पावरका आधारमा नभई विद्युतीय गाडीको मोटर पावरको आधारमा भन्सार लाग्छ । यसमा ‘एक्साइज ड्युटी’का अतिरिक्त आयात कर ४० प्रतिशत, सडक मर्मत तथा सम्भार कर ५ प्रतिशत र भ्याट १३ प्रतिशत लाग्ने गर्छ ।

त्यतिमात्र होईन उनिहरुले गाडीको मोटर पावर क्षमता वास्तविकभन्दा कम देखाई वास्तविक २ सय ११ किलोवाट हुनुपर्नेमा १ सय ४७ किलोवाट मात्र घोषणा गरी यातायात व्यवस्था विभागबाट सिओपी डकुमेण्ट समेत प्रमाणित गरेको भेटिएको छ ।

भन्सारबाट गाडीको झुटा बिबरण पेश गरि गलत गलत शिर्षकको कर तालिकाअनुसार भन्सार छुटाएको समेत पाइएको हो । टेस्ला गाडी किन्ने ग्राहकहरुलाई समेत उनिहरुले ठगेका छन् । बिक्रिपश्चातको सेवाहरुमा निर्माता कम्पनीहरुले कुनै पनि जिम्मेवारी नलिने उल्लेख छ ।

हंककंग बाहिर अन्तिम उपरोक्त प्रयोगकर्ताले बिक्रीपश्चात सेवा प्राप्त नहुने भनी आयातकर्ता र निर्यातकर्ताबीच स्पष्ट रुपमा सहमती भएको छ । यसको अर्थ नेपालका ग्राहकले बिक्री पश्चातको सेवा र स्पेयर पार्टस प्राप्त गर्ने छैनन । यदी कुनै मेजर प्राधिधिक समस्या आएका टेस्लाले कुनै पनि सेवा तथा सहयोग नगर्ने उल्लेख गरिएको छ ।

प्राविधिक समस्या आएमा उक्त गाडी नेपालबाट नजिक हंगकंग वा चाइनाको टेस्ला सर्भिस पोइन्टमा लैजानुपर्नेछ । आयातकर्ताको निश्चित गाडी बिक्री तथा मर्मत सम्भारस्थल समेत नभएको पाइएको छ । यसबारेमा काठमाण्डुपाटीले एट्ले इन्टरनेशनलका प्रतिनिधीसंग जानकारी माग्न खोज्दा उनिहरु सम्र्पकमा आउन चाहेनन् ।

कसरी भयो राजस्व छली ?
राज्यलाई २८ लाख ९३ हजार ८१७ रुपैयां कर छली गरेको उक्त कम्पनीले आयात गरेको टेस्ला गाडी स्ट्याण्डर्ड रेन्ज आरडब्लुडी मोटरद्वारा पावर दिएर चल्ने गाडी हो । यो गाडीको पछाडिको पाङ्ग्रामा २११ किलोवाटको मोटर जडान गरिएको हुन्छ ।

त्यसैले यो गाडी २११ किलोवाट पावर भएको गाडी हो । तर उनिहरुले बुझाएको कागजातमा १४७ किलोवाट पावर भनेर उल्लेख गरिएको पाइएको छ । टेस्लाको यो महंगो गाडी नेपालका केही ठुला उद्योगपति र धनाढ्यले प्रयोग गरिरहेका छन् ।

उनिहरुले उक्त गाडीको एचएसकोड ८७३८०६९ हुनुपर्नेमा ८७०३८०४९ एचएस कोड उल्लेख गरेर १५ प्रतिशतमात्र एक्साइज ड्युटी भुक्तानी गरेको देखिएको छ ।

सरकारलाई १ सय ४७ किलोवाट उल्लेख गरि प्रस्तुत गरिएको कागजातको आधारमा १५ प्रतिशत मात्र अतिरिक्त कर निर्धारण गरिएको छ जबकि उक्त गाडीको अतिरिक्त कर नै ६० प्रतिशत निर्धारण हुनुपर्ने हो ।

१५ प्रतिशत अतिरिक्त तालिकाअनुसार सम्पुर्ण संचयी कर ९१ प्रतिशत हुन जान्छ । जबकि ६० प्रतिशत एक्साइज टेवलअनुसार सम्पुर्ण संचयी कर १६५.७७ प्रतिशत लागु हुने देखिन्छ । एक्साइज ड्युटीमा २४ लाख ३८ हजार कर छली बचत गरी बांकी लागु हुने कर थप्दा एउटा गाडीमा २९ लाख कर छलि गरेको देखिन्छ ।

भन्सार विभागले यसबारेमा आन्तरिक रुपमा अध्ययन गरिरहेको जनाएको छ । भन्सार विभागका निर्देशक शिशिर घिमिरेले आयातकर्ता कम्पनीले क्षमता कम घोषणा गरेको भन्ने समाचार आएकाले यससम्बन्धमा प्राविधिक कुरा बुझ्ने प्रयास भइरहेको जानकारी दिए ।