काठमाण्डु – संयुक्त राष्ट्रसंघले जलवायु परिवर्तनले सन् २०२४ मा चरम मौसम र रेकर्ड तापक्रम ल्याएको भन्दै विश्वलाई विनाशको बाटोबाट पछि हट्न आग्रह गरेको छ ।

राष्ट्रसंघीय मौसम र जलवायु एजेन्सीले १ दशकको अभूतपूर्व गर्मीलाई समेट्दै बिदा हुन लागेको यस वर्ष अहिलेसम्मकै सबैभन्दा तातो वर्षका रूपमा रेकर्ड हुने भएको बताएको छ ।

विश्व मौसम विज्ञान संगठन (डब्ल्यूएमओ) का अनुसार हरितगृह ग्यासको उत्सर्जन नयाँ रेकर्ड उचाइमा पुगेको छ र यसले भविष्यका लागि अझै बढी गर्मी सुनिश्चित गरेको छ ।

‘मौसमी घटनाहरूको बढ्दो घटना र प्रभावका रूपमा करीब दैनिक रूपमा जलवायु परिवर्तन हाम्रो आँखा अगाडि देखापरिरहेको छ,’ डब्ल्यूएमओका महासचिव सेलेस्टे साउलोले भने, ‘यस वर्ष हामीले रेकर्ड तोड्ने वर्षा र बाढीका घटनाहरू र धेरै देशमा भयानक जनधनको क्षति देख्यौं, जसले हरेक महादेशका समुदायहरूलाई हृदयविदारक बनायो ।’

‘उष्णकटिबन्धीय चक्रवातहरूले भयानक मानव र आर्थिक क्षति निम्त्यायो, हालसालै हिन्द महासागरको फ्रान्सेली विदेशी विभाग मायोटमा यस्तै भएको थियो,’ उनले भने, ‘तीव्र गर्मीले दर्जनौं देशलाई पोल्यो, धेरै अवसरमा तापक्रम ५० डिग्री सेल्सियस (१२२ डिग्री फरेनहाइट) सम्म पुग्यो । डढेलोले विनाश मच्चायो ।’

सन् २०१५ को पेरिस जलवायु सम्झौताले विश्वव्यापी तापक्रमलाई पूर्व–औद्योगिक स्तरभन्दा २ डिग्री सेल्सियसभन्दा कम र सम्भव भएमा १.५ डिग्री सेल्सियसभन्दा कममा सीमित गर्ने लक्ष्य राखेको थियो ।

नोभेम्बरमा डब्ल्यूएमओले जनवरी–सेप्टेम्बरको औसत सतहको तापक्रम सन् १८५० र सन् १९०० को बीचमा मापन गरिएको पूर्व–औद्योगिक औसतभन्दा १.५४ डिग्री सेल्सियस रहेको बताएको थियो ।

यसले सन् २०२४ लाई सन् २०२३ मा कायम भएको रेकर्डलाई पार गर्ने बाटोमा सजिलै राखेको छ । मानव जातिले ठूलो मात्रामा जीवाश्म इन्धन जलाउन सुरु गरेयता गत वर्ष तापक्रम औद्योगिक क्रान्तिभन्दा पहिलेको भन्दा १.४५ डिग्री सेल्सियस बढी तातो थियो ।

डब्ल्यूएमओले जनवरीमा सन् २०२४ को एकीकृत विश्वव्यापी तापक्रम आकडा प्रकाशित गर्दैछ र मार्चमा विश्व जलवायुको स्थिति २०२४ को पूर्ण प्रतिवेदन जारी गर्नेछ ।

आफ्नो नयाँ वर्षको सन्देशमा संयुक्त राष्ट्रसंघका महासचिव एन्टोनियो गुटेरेसले विगत दशकमा देखिएको रेकर्ड तापक्रममाथि विचार गरे । ‘हामीले भर्खरै घातक गर्मीको १ दशक भोगेका छौं भनेर आज म आधिकारिक रूपमा रिपोर्ट गर्न सक्छु, रेकर्डमा रहेका १० सबैभन्दा तातो वर्षहरू सन् २०२४ सहित पछिल्लो १० वर्षमा भएका छन्,’ उनले भने, ‘यो वास्तविक समयमा जलवायु विनाश हो । हामीले यो विनाशको बाटोबाट बाहिर निस्किनुपर्छ र हामीसँग गुमाउने समय छैन । सन् २०२५ मा देशहरूले उत्सर्जनमा नाटकीय कटौती गरेर र नवीकरणीय भविष्यमा संक्रमणलाई समर्थन गरेर विश्वलाई सुरक्षित मार्गमा राख्नुपर्छ, यो आवश्यक छ, र यो सम्भव छ ।’